Piet Kramer over het enduranceracen in Nederland

Piet Kramer, motorracer sinds de grijze oudheid, haalt herinneringen op aan de begintijd van de langeafstandsracerij in Nederland. Daarnaast belicht hij het herleven ervan, in de vorm van de endurancedemo’s van CRT en SAM. En natuurlijk zijn eigen rol bij deze gebeurtenissen en zijn gedachten erbij. Een mooie opwarmer voor de laatste SAM-endurance van 2015, die in september plaats zal vinden te Aalsmeer. En voor de training voor endurancedeelnemers tijdens de racedemo’s op de Luttenbergring op 5 september.

Door Piet Kramer, met dank aan Riet Welvaart voor het uittypen van de handgeschreven teksten van Piet.

Retro in Oss

In Oss is het allemaal begonnen, onder auspiciën van de Nederlandse Motorsport Bond, de NMB. Even terug in de geschiedenis. Op de NMB-jaarvergadering voor wegracers in de winter van 1968 op 1969 werd door coureur F. v. d. Lugt uit Schiedam melding gemaakt van het organiseren van een 24 urenrace voor motoren.

24 Uren! Voor het eerst in Nederland. De wedstrijd kwam er ook, in juni 1969. Alleen, ik was er niet bij en hoorde er via een oortelefoontje in het ziekenhuis het een en ander over, door verslaggever Peter Knegjens, heel populair toen. Zeker, ik had ingeschreven, samen met een vriend en zijn 500cc Velocette straatracer. Wat we al aanvoelden, het zal hiermee niet lukken, 24 uur vol gas. Hoe het afliep op het driehoekige circuit van zo’n drie kilometer lengte, met veel bomen en mooi weer, plus kermisfeest en mist tijdens het ochtendgloren?

Het kan ook al ’s nachts geweest zijn, maar het ging heel goed. Er was zelfs een Laverda afvaardiging uit Italië, met twee of drie motoren, maar die gingen het deze eerste keer niet redden. De equipe Henk Rekers en Johan van der Wal ( beiden motorhandelaar ) op Honda 350 Twin – daar was nog onenigheid over – werd totaalwinnaar en de gebroeders De Laat uit Rotterdam werden tweede op Kawasaki 350, vervolgens de heren Jongetjes uit Twello op B.M.W

Foto hierboven: Met zijn BSA was ‘Motor Piet’ winnaar van de 500cc-klasse te Soerendonk in 1967. Hij toont hier een foto met tekst uit die tijd. Ook in 2013 weet hij te winnen: de eerste plaats in de zijspanklasse van de racedemo Soerendonk, met een BSA B33-combinatie. (Foto www.festinalente, Inge van Hesteren)

De start van de 24 Uren van Oss, 1974. (Foto: archief Harry van Schijndel)

In 1970 weer een 24-Uren

‘Oss’ 1970 begon goed, onder leiding van Harrie Hofmans als hoofdorganisator. Het werd een 1-2-3-tje voor Laverda. Een weekend met mooi weer en twee dodelijke ongelukken, waaronder een EHBO-medewerker. En ik deed ook mee met een loodzware Moto Guzzi. Een perfecte machine, met grotere zuigers erin, zeer slechte remmen, lege accu, gebroken remkabel, dan weet je het wel. Een hoop ellende die erbij kwam, met twee teamgenoten door een noodgeval. Als troost een groot pak koffie, Zwarte Kat! Een vijfde plek boven de 500cc met 779 ronden. En warm dat het was! Uitgeput ging ik huiswaarts en onderweg viel ik in slaap achter het stuur van de Ford bus! Dat was op het nippertje, na twee dagen zonder warm eten.

Het waren zeer bewogen dagen, hectisch dat wel, om nooit te vergeten. Maar er zal nog veel meer komen. Wel met een cadeau-prijsje, een reusachtige prachtige mamapop, die een monteur van het team al spoedig thuis kwam opeisen, Wat doe je dan?

Naar 1971 en verder

We zijn er nog niet, 1971 is aan de beurt. Van de lichtere motoren waren er al steeds minder, net als bij de SAM van nu. Alleen nog boven de 500cc. En een startveld van bijna 40 zware motoren. Een internationaal evenement. Het was uitgegroeid en volwassen geworden, groots. Dat ondanks veel tegenwerking van de gemeente en de publieke opinie: het was te gevaarlijk. Er ging ook wel eens wat mis. Dit jaar mocht ik het proberen op een Triumph Trident en een kampioen als equipier. Wij hadden de speciale versie en de standaard cilinders, met misschien een andere voorrem. Zal het wel uitrijden.

Gouden jaren van de endurance. Erepodium van 1972. We zien enkele bekende gezichten, waaronder helemaal links Jan Wagemakers, Jan Spierings, Harrie van Schijndel, daarnaast Kees van der Kruijs, Jan Biggelaar en helemaal rechts Johan van de Wal. Dank aan John Nienhuis en Wim Hendriks voor de aanvullingen. (Foto: archief Harrie van Schijndel).

Ik had het jaar ervoor nog nooit op zo’n Guzzi gereden en zo ook nu weer. Voor het eerst op een driecilinder racemotor. Weer met open megafoons en een extra grote voorrem. Slechts vier of vijf rondjes, veel meer zal het niet geweest zijn, en de conclusie was, zo goed weggekropen achter de tankdop met mijn postuurtje zat er zogezegd een versnelling te weinig op. De motor brulde overtoeren en zo red je het zeker niet.

Was de Guzzi met steun van Willy van Gent, de toenmalige importeur (eigenaar Wilfried Soldaat, soms nog actief in de demo racerij), zo waren de Triumph’s van een motorenhandelaar uit Brabant, met misschien iets steun van Stokvis, de importeur. Let wel. De opbloei van motoren en motorsport was nog maar enkele jaren gaande. Het was nog niet zoals we het nu kennen. In ieder geval was er wel een medewerker van dit bedrijf aanwezig en die spreek ik de laatste jaren weer enkele malen bij regionale demoraces.

Bommenwerpers

We gaan door, het weer was goed genoeg, de opkomst van het publiek veelbelovend. Die moeten er ook bij zijn. De zware motoren gingen met 120 kilometer per uur de pits uit. Ze gingen als een tros wielrenners bijeen met het geluid van bommenwerpers in het rond tijdens de race. Zo de nacht van Oss in. Maar niet de speciale Triumph driecilinder, deze kwam binnen het uur al vastgelopen tot stilstand. Daar sta je dan.

Die nacht was er een crash van ongeveer vijf motoren, waarvan één met dodelijke afloop. Het was een Belgische straaljagerpiloot, aardige mensen. Hij liet een leuke vrouw met een klein kindje achter. En een Velocette KTT racer was erbij betrokken. En een vriend had voor een jaar een verminkte kop, ook leuk en zeker op die leeftijd. En nog meer leed, enzovoort.

‘Motor Piet’ reikt één van zijn fameuze waarderingstrofeeën uit, hier aan Jan van Dam, de grote initiator van de 3 Uren en TT van Elst. November 2013, Jaarvergadering SAM op Landgoed Ginkelduin te Leersum. (Foto www.festinalente, Inge van Hesteren)

Oh ja, de Guzziploeg was er weer, met de motor van verleden jaar, waar Hennie en Kees van der Kruijs op uitkwamen, met matig succes. Later zullen beiden nog een of meerdere keren als totaalwinnaars over de finish gaan. En als ik het goed heb, Laverda motoren met een eerste prijs! Er was nog een speciaal Guzzi blok , dat door de fabriek ter beschikking was gesteld – 850cc, vijf versnellingen, toen heel bijzonder. Bestemd voor de renners Jos de Laat en de Hagenaar Ab Vitters. Ze moesten daarvoor wel naar Parijs, om de spullen op te halen, inclusief raceuitlaten en carburateurs, achterwiel enzovoort. Het moest aldaar in een grote motorzaak nog uit een zijspanracer geplukt worden. Het werd diep in de nacht en de man reed races. Dan is er altijd tijdgebrek. Zo ging dat toen en maak er dan maar weer een racemotor van met verlichting!

Na de korte training in Oss zagen ze van dit project af, er was niet mee te rijden. Nog niet racerijp zeg maar. Zelf had ik toen met de Guzzi, dat het gashandel veel te zwaar ging voor een dun polsje en dan uren lang. Dat was ook wat en bij de gratie Gods mocht ik er een soort plat handvat van maken, dat Jos en Ab ruilden met een Limburgs equipe, No Scholl en Nol Twikler, die een BMW hadden. Dat werd mij jaren later op een feestavond verteld. Dit handvat ging zo zwaar dat ik deze in de loop van de avond nog nauwelijks te kon doseren. Volgens mij een kwestie van verkeerde keuze van het koppelingshandel, maar ja, daar was het nu te laat voor. Telkenmale schokte de voorvork 10 tot 15 centimeter omhoog na het overschakelen, door het gruwelijke vermogen dat vrij kwam. Het was allemaal te vlug gegaan en dit was te zwaar. Ongeveer rond vier uur in de ochtend spatte het kostelijke blok helemaal open, met een oliespoor van ongeveer 500 meter zo de pitstraat in, ongeveer het halve rechte eind.

En het motorfeest stopte niet. In Oss is motorgeschiedenis geschreven, in 1975 voor het laatst en de tweede dag zonder muziek. Dat niet zonder reden, ik peins er weer over of doe navraag.

23 jaar later

Zes keer was ik aanwezig en pas 23 jaar nadien kwamen er bij de CRT-demoraces in 1998 weer iets van langeduurraces in het programma. Naaldwijk en Veenendaal en leuk dat het was. Totaal vijf of zes keer. In het jaar 2001 was het weer afgelopen met de twee drie- en zelfs vieruurtsevenementen zo ongeveer. Ik was er weer bij geweest en had als een der eersten het plan bekend gemaakt.

Het werd ongeveer tien jaar stil op dit gebied, totdat ineens Veenendaal weer terug kwam met een avonduitvoering. Eerst nog heel voorzichtig, slechts één uurtje als proefendurance voor motoren. Twee rijders, zes keer wisselen en voor het donker klaar, kon nog net zonder verlichting. Inmiddels zijn het weer twee uur geworden. Ik zie er weer naar uit als oudere heer, dat wel helaas.

Vele jaren na de laatste 24 Uren komen we terug in Oss, op een andere locatie en dan als drieuursdemoraces voor motoren. Dat zijn de SAM endurance-evenementen in de avonduren. Ook dat begon weer in Oss. Nu onder de bezielende leiding van initiatiefnemer en oud-coureur Jan Wagemakers uit Oss. Hij is inmiddels helaas overleden.

Aan het eind van een SAM-vergadering, feestavond in Ameide, ongeveer in het jaar 2010, sprak Jan Wagemakers over een langeafstandsrace in Oss. Dat sloeg in als een gelukzalige bom! Ik was dolenthousiast en zag mij al met oud NMB-coureur Hans de Wit (nu nog actief veelal in België) met zijn Norton 750cc hieraan deelnemen.

Teamcaptain

Voor mij is het echter nooit zover gekomen. Wel één keer als teamcaptain in Aalsmeer. Ik had een motor ter beschikking gesteld die te weinig cilinderinhoud had, maar hij werd gedoogd met twee goede renners, waaronder mijn motorvriend, acht jaar bakkenist geweest en snelle neef Barry Kramer, die veel beter is dan ik ooit geweest ben. En het werd bij mooi weer, met verlichting aan van de motoren, in de late avond (à la Oss net als destijds. Alles ging goed, op één coureur na, die niet meer binnen wilde komen om te wisselen. Misschien daardoor van de drieëndertig starters een plek rond de tiende plaats. De digitale registratie gaf aan derde plaats totaal regelmatigheid en daar gaat het om met de Aermacchi. Dat deed goed, het was een topbeleving voor ons, met tal van gestroomlijnde wissels. Dat telde ook weer mee in deze drie prachtige uurtjes. Het was het laatste jaar met 250cc erbij. Nu is het van boven 500cc en dat is maar goed ook.

Piet Kramer in Aalsmeer, Oldtimerklasse met zijn Norton Manx., op het HIBRA-circuit waar hij teamcaptain was tijdens de 3 Uren van Aalsmeer 2001. (Foto www.festinalente, Inge van Hesteren)

Een aantal van 20 of 30 zware bakken, hoofdzakelijk viercilinders van ongeveer 750 tot 1000cc, waarbij nog enkele lieden met iets te weinig ervaring? Die zijn er ook, we hebben het allemaal moeten leren. De motoren, de circuits, liefhebbers en organisatoren en de drie endurance-evenementen. Ze zijn er allemaal, geweldig toch. Hoge bergen zijn er en ze worden allemaal beklommen. Zo hebben we naast Oss, nu ook Elst en Aalsmeer. Befaamde drie-urenevenementen voor hobbymotorsporters, maar het is wel volwassen geworden! Zelf heb ik mij meermalen ietsje schalks gedragen op zowel cross- of racecircuits, solo en zijspan.

Tot slot

En nu een anekdote van ongeveer 15 jaar geleden. Toen kwam ik uit het werk op de bromfiets en zag in het drukke verkeer twee crossmotoren op een aanhanger achter een busje. Vast om te trainen op deze woensdagavond, het circuit is weer open, het seizoen barst weer los! Ik rook zogezegd het circuit! Eerlijk waar, mijn lichaam heeft heel wat te verduren gehad en nu kreeg ik ineens twee pijnlijke steekknieën. Die zijn niet best meer en nu alleen bij het zien al. Maar het ging weer over. Als de pijn weg is dan gaan we weer dóór, zij het race, zij het cross en overal met iedereen.

Twee zussen van mij hebben in ziekenhuizen gewerkt en nog wat motorrijders uit hun lederen pakken moeten snijden om ze weer op te kalefateren. Het duurde soms wel lang, maar ze zijn allemaal weer op de motor naar huis gereden! Zeg nou eerlijk, is dat niet mooi als het waar is?

(Knipsel: archief Harry van Schijndel)